Türkiye’de Kaç Tane Albay Var? Rakamın Suskunluğu, Sistemın Açıkları
Bu ülkede “Türkiye’de kaç tane albay var?” diye sorulduğunda hâlâ net, güncel ve kaynaklı bir yanıt veremiyorsak; sorun yalnızca rakamda değil, rakamı saklayan kültürde. Evet, iddialıyım: Şeffaflığın olmadığı yerde tartışma, kurguya teslim olur. Biz de tam orada, cesur sorular sorup kritik cevaplar arayacağız—çünkü kamuoyu ancak bilirse denetler, denetlerse iyileştirir.
“Türkiye’de kaç albay var?” sorusu neden bu kadar zor?
İlk zorluk, resmî ve düzenli açıklamanın olmaması. Tekil demeçler, eski rapor kırıntıları ya da kulis bilgileriyle ilerlemek; bilgi değil, sis üretir. İkinci zorluk, kurumsal ayrışma: Kara, Deniz, Hava Kuvvetleri ile Jandarma ve Sahil Güvenlik arasında statü, teşkilat ve raporlama pratikleri farklı. Üçüncü zorluksa zamansallık: YAŞ kararları, bekleme süreleri, emeklilik dalgaları ve kadro düzenlemeleri sayıyı her yıl ciddi biçimde değiştirir. Sonuç? Sayı, kamu için “bilinemez” hâle gelir.
Rütbe piramidi mi, cam tavan mı? Albaylıkta tıkanma etkisi
Askerî hiyerarşi piramit gibidir: Ne kadar üste çıkarsanız, kadro o kadar daralır. Ancak albaylık çoğu zaman bu piramidin “geniş ama çıkışı dar” katı gibidir. Terfi bekleme süreleri uzadıkça, birikme artar; kadro planlaması gerçekçi yapılmadığında, deneyimli subaylar emekliliğe zorlanır ya da “bekleme odası”nda motivasyon kaybı yaşar. Bu yalnızca bireysel kariyer değil, kurumsal verimlilik sorunu: Eğitim, tecrübe ve liderlik gibi pahalı yatırımlar israf edilir.
“Sayı” neden bu kadar politik?
Çünkü “albay sayısı” dediğiniz, doğrudan bütçe, kadro öncelikleri ve güvenlik siyaseti demek. Çok albay: Yüksek maaş yükü, idare ve planlamada merkezileşme riski. Az albay: Alan komutanlığında zayıflama, liderlik basamaklarında boşluk. Daha önemlisi; rakam, sivil denetimin derinliğinin göstergesi. Demokratik standartlarda, personel dağılımı en azından kategorik düzeyde kamuya açık olur; gizlilik gerekçesi operasyonel ayrıntılar için geçerlidir, toplam kadro yapısı için değil.
Provokatif sorular (cevabı birlikte tartışalım)
- Operasyonel güvenlik bahanesiyle toplam albay sayısını saklamak, gerçekten güvenliği mi artırır; yoksa kamu denetimini mi zayıflatır?
- Rütbe piramidinde yığılma, liyakati mi yoksa kıdemi mi ödüllendiriyor?
- Jandarma ve Sahil Güvenlik ayrışması, şeffaf raporlamayı güçleştiriyor mu; yoksa bahane mi oluyor?
- Terfi sistemi, toplumsal cinsiyet eşitliği ve çeşitlilik hedefleriyle uyumlu şekilde yeniden tasarlanabilir mi?
Şeffaflık için asgari paket: Ne isteriz, neye razı olmayız?
1) Yıllık Personel Görünümü Raporu: Kuvvet bazında rütbe dağılımı (ör. “albay—faal, karargâh/alan, eğitim/öğretim” ayrımıyla), emeklilik ve terfi geçişleri. Kişisel veri yok; yalnızca kategorizasyon ve trend grafikleri.
2) Standardize Terfi Göstergeleri: Bekleme süreleri, değerlendirme kriterleri, itiraz mekanizmaları; her yıl kamuya özet tablo.
3) Bütçe Bağı: Rütbe dağılımı ile personel giderlerinin korelasyonu. “Kaç albay var?” sorusu böylece “Bu dağılım bize neye mal oluyor, ne kazandırıyor?”a bağlanır.
4) Çeşitlilik ve Eşitlik Metriği: Albaylık havuzunda kadın subay oranı, farklı branş ve uzmanlıkların dengesi, bölgesel görev döngüsü. Şeffaflık, nitelikli liderliği güçlendirir.
Sayının peşinde kaybolmadan, anlamın izini sürmek
Elbette merak ediyoruz: Bugün Türkiye’de kaç albay var? Fakat asıl kritik olan, bu sayının neden ve nasıl oluştuğu. Eğer sistem öngörülebilir, ölçülebilir ve hesap verilebilir ise; rakam zaten düzenli açıklanır ve kimse spekülasyona muhtaç kalmaz. Aksi hâlde, rakamlar kapalı kaldıkça efsaneler hüküm sürer: “Fazla albay var, az albay var, hepsi karargâhta, hiçbiri sahada…” Tartışma veriyle değil, önyargıyla yürür.
Okura çağrı: Takipçisi olalım
Bir vatandaş olarak talebimiz net olmalı: Personel dağılımının özet ve düzenli paylaşımı, askerin kurumsal saygınlığını azaltmaz; tam tersine güçlendirir. Şeffaflık, profesyonel ordunun alametifarikasıdır. “Türkiye’de kaç tane albay var?” sorusu, bir tıklamayla ulaşacağımız bir kamu verisi olmalı.
Sonuç: Sayı değil, standart konuşalım
Bugün net ve güncel bir albay sayısı söylemekten ziyade, neden bunu bilemediğimizi tartışmak zorundayız. Çünkü sorun; bilginin güvenlikle, kamu yararının kapalı kapılarla karıştırılmasında. Gelin, talebi birlikte yüksek sesle söyleyelim: Şeffaf, ölçülebilir, denetlenebilir bir personel yönetimi. O zaman yalnızca “Türkiye’de kaç tane albay var?” sorusuna değil; “Bu sayı ülkeye ne katıyor, nerede eksik, nerede fazla?” sorularına da yanıt buluruz.
Yorumlarda buluşalım: Sizce şeffaflık güvenliği zayıflatır mı, yoksa kurumsal güveni mi güçlendirir? Terfi sistemi hangi somut metriklerle ölçülmeli? Tartışmayı büyütelim ki, veri kültürü büyüsün.